SIBO – objawy, przyczyny i leczenie

Niektóre choroby są dość trudne do zdiagnozowania, ponieważ objawy pacjenta mogą być dość mylące. Jedną z takich dolegliwości jest właśnie SIBO. Chociaż część symptomów pochodzi z układu pokarmowego, inne mogą wskazywać na problemy neurologiczne. Jak rozpoznać SIBO? Jak leczyć tę chorobę i jaką dietę zastosować? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziesz w naszym artykule.

SIBO – co to jest?

W układzie pokarmowym każdego człowieka (i nie tylko) znajdują się miliony bakterii oraz grzybów, które pomagają rozkładać żywność i pozyskać z niej związki odżywcze. Czy wiesz, że tylko w jelicie grubym bytuje nawet 2 kg bakterii? Flora bakteryjna jest niezwykle bogata, ale u niektórych osób może dochodzić do jej przerostu. Czy nadmierna ilość bakterii w jelicie cienkim szkodzi? Niestety tak.

W rzeczywistości jelito cienkie jest tylko „korytarzem” do jelita grubego – bakterie przemieszczają się i nie powinny osiadać na błonie śluzowej. W wyniku niektórych zaburzeń drobnoustroje mogą jednak zatrzymywać się, zaburzając funkcje jelita cienkiego oraz pobierając nadmierne ilości pokarmu, np. węglowodanów złożonych.

SIBO to zespół rozrostu bakteryjnego w jelicie cienkim – nazwa pochodzi od angielskiego small intestinal bacterial overgrowth. Chorobę określa się również jako zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, zespołem ślepej pętli albo dysbakteriozą górnego odcinka przewodu. Jej objawy mogą często wskazywać na zespół jelita nadwrażliwego czy inne choroby, dlatego poprawna diagnoza może stanowić wyzwanie.

SIBO – choroba jelit i jej 3 rodzaje

SIBO, czyli rozrost flory bakteryjnej jelita cienkiego ma 3 typy – wszystko zależy od gatunku bakterii powodujących dolegliwości.

1. Niektóre bakterie w procesie fermentacji produkują wysokie stężenie wodoru. Jeśli SIBO powoduje właśnie ten gaz, prawdopodobnie najbardziej uporczywym objawem są biegunki.
2. Bakterie redukujące siarczany emitują siarkowodór, który jest źródłem nieregularnych wypróżnień, biegunek na zmianę z zaparciami.
3. Mikrobiota jelitowa z przerostem aracheonów produkuje metan związany z zaparciami.

Jeśli dokucza Ci SIBO, możesz cierpieć z powodu nagromadzenia wszystkich trzech rodzajów bakterii, dwóch albo jednej. SIBO, zespół rozrostu bakteryjnego, można więc dookreślać, np. jako SIBO siarkowodorowe. SIBO metanowe nazywa się często IMO (ang. intestinal methanogen overgrowth).

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego – jak do niego dochodzi?

Przyczyn SIBO może być wiele: od zbyt małej ilości kwasu żołądkowego, aż po bliznę po cesarskim cięciu. Nawet w przypadku nieprawidłowości anatomicznych, czyli nieprawidłowości w budowie jelit, może występować SIBO.

Przyczyny, a właściwie „mechanizm działania” SIBO można przedstawić w kilku krokach.

1. Człowiek zjada posiłek.
2. Podczas trawienia następuje fermentacja węglowodanów, której produktem ubocznym są gazy wywołujące zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego.
3. Aktywność gazów uszkadza wewnętrzną część jelita cienkiego, a także enzymy trawienne, jednostki wchłaniające cukry i same kosmki jelitowe.
4. Zmienia się struktura kwasów żółciowych, co wywołuje biegunki oraz zaburzenia witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
5. Wytwarzane są substancje zapalne, niszczące błonę śluzową jelita, które w niektórych przypadkach powodują nieszczelność śluzówki.

Objawy SIBO

Objawy zespołu rozrostu bakteryjnego to zazwyczaj dolegliwości ze strony układu pokarmowego i, jak wskazaliśmy wcześniej, mogą być zależne od rodzaju choroby. Należą do nich przykładowo:

• ogólne zaburzenia trawienia,
• złe samopoczucie po spożyciu probiotyków,
• wzdęcie brzucha zwiększające się wraz z upływem dnia,
• oddawanie gazów,
• bóle brzucha (zwłaszcza uczucie kłucia),
• nudności,
• biegunki lub zaparcia,
• uczucie pełności i zaburzenia łaknienia,
• utrata masy ciała,
• nieprzyjemny zapach z ust.

Przerost flory bakteryjnej emitującej metan (IMO) powoduje zaparcia, nudności, refluks żołądkowy i odbijanie się. SIBO siarkowodorowe to często ból brzucha, nerwobóle, a nawet podrażnienie pęcherza czy gazy o zapachu siarki.

W późniejszych stadiach choroby do objawów SIBO dołączają także:

• zaburzenia wchłaniania tłuszczów i niedobory witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, a także B12 i żelaza,
• przewlekły stan zapalny jelita cienkiego.

Skutki SIBO w jelicie cienkim

Bóle brzucha to nie wszystko, co powoduje SIBO. Choroba może doprowadzić nawet do przerwania szczelności błony śluzowej jelita, odsłaniając jego ścianki na atak substancji niepożądanych. Układ odpornościowy musi wówczas pracować ze zdwojoną siłą, aby opanować stan zapalny. W takiej sytuacji doświadczysz:

• bóli stawów,
• gromadzenia wydzieliny w nosie lub gardle,
• nadwrażliwości pokarmowych,
• problemów z koncentracją,
• zmęczenia,
• objawów depresyjnych czy lękowych.

SIBO – badanie

Choroba SIBO może być wykryta dzięki dwóm metodom. Każda z nich ma swoje wady i zalety.

Testy endoskopowe

Podczas badania pobiera się próbkę zawartości jelita – badanie bakteriologiczne treści pobranej polega na sprawdzeniu liczby kolonii bakterii. Jeśli w mililitrze pobranego materiału z dwunastnicy lub jelita czczego (początkowa i środkowa część jelita cienkiego) znajduje się ≥ 10^3 kolonii bakterii, trzeba pomyśleć o leczeniu SIBO.

Obecnie ta metoda właściwie nie jest stosowana, ponieważ uważa się ją za czasochłonną i inwazyjną, a także nie umożliwia pobrania próbki z jelita krętego. Przeważnie przy podejrzeniu SIBO stosuje się więc drugą metodę.

Metanowy i wodorowy test oddechowy

Rozrost bakteryjny z powodzeniem można wykryć za pomocą testów oddechowych. Najpierw podaje się pacjentowi glukozę lub laktulozę jako pożywkę dla flory bakteryjnej jelita cienkiego. Później, kiedy bakterie je rozkładają, emitują gazy, wydalane w wydychanym powietrzu. Aby dokonać poprawnych pomiarów, test trwa 180 minut. Po tym czasie nowoczesny sprzęt diagnostyczny wykrywa zarówno wodór, jak i metan – ich ilość w trzeciej godzinie testu może świadczyć o wystąpieniu SIBO siarkowodorowego.

SIBO – leczenie

Zespół SIBO w przewodzie pokarmowym powoduje jego powolne niszczenie. Tkanki w obrębie jelita cienkiego nie mogą się zregenerować, dopóki występuje tam przerost bakterii. Nie można więc leczyć jedynie objawów SIBO, ale także ich przyczyny. Choroba jelit, SIBO, może być leczona na kilka sposobów.

Leczenie SIBO – terapia przyczynowa

Zespół przerostu bakteryjnego można zwalczyć poprzez zmniejszenie ilości mikroorganizmów w jelitach. W tym celu wykorzystuje się zarówno tradycyjne antybiotyki, jak i terapię z wykorzystaniem ziół o działaniu antybiotycznym – obydwa rodzaje terapii mają podobną skuteczność. Przed rozpoczęciem leczenia warto jednak określić, jakie bakterie powodują większość objawów i dobrać antybiotyki zgodnie z badaniem.

Terapia przyczyn pierwotnych

Niestety trwale udaje się uleczyć jedynie ⅓ przypadków SIBO. W pozostałych przypadkach choroba nawraca, ponieważ jest spowodowana przewlekłą chorobą lub nieprawidłowościami w strukturze układu pokarmowego. Przykładowo uchyłki jelita cienkiego prowadzą do nawracających uciążliwych dolegliwości. Nasilenie objawów powoduje wówczas cykliczną terapię farmakologiczną – specjalną dietę warto natomiast stosować permanentnie.

Dieta przy SIBO

Aby uniknąć zaburzeń trawienia, oprócz przyjmowania antybiotyków, można zastosować także specjalną dietę, która powoduje ustąpienie objawów choroby. Specjalny jadłospis ma za zadanie ograniczyć aktywność mikroorganizmów i fermentację przez spożywanie lekkostrawnych produktów. Leczyć SIBO pod okiem specjalisty można dzięki przyjmowaniu wyłącznie napojów z preparatu w proszku – taką terapię określa się dietą elementarną.

Istnieje również dieta oparta na jedzeniu tylko określonych produktów, ubogich w substancje uruchamiające procesy fermentacyjne w jelitach. Często jest to dieta podobna do tej stosowanej przy zespole jelita drażliwego, czyli z posiłkami o niskiej ilości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów czy polioli. Dodatkowo trzeba jednak zmniejszyć przyjmowanie wszystkich węglowodanów, dlatego pomoc profesjonalnego dietetyka może okazać się nieoceniona.

Produkty wzmagające aktywność bakterii w obrębie jelit

Flora bakteryjna przepada wprost za węglowodanami, zaleca się więc ograniczyć spożycie owoców i warzyw, produktów pełnoziarnistych, pszenicy oraz roślin strączkowych. Znaczna część produktów zwierzęcych nie powoduje dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, zatem bez problemów wciąż możesz cieszyć się mięsem, rybami, jajami czy twardymi serami. Mleko i przetwory mleczne zawierają zaś szkodliwą laktozę zaliczaną do węglowodanów.

Najbardziej niebezpieczne związki można podzielić na kilka grup:

• pszenica, żyto, warzywa cebulowe, karczochy i rośliny strączkowe – zawierają oligosacharydy;
• mleko i jego przetwory – zawierają laktozę należącą do disacharydów;
• owoce oraz miody, które mają znacznie więcej fruktozy niż glukozy – fruktoza należy do monosacharydów;
• ksylitol, sorbitol i inne zamienniki cukru – zawierają poliole.

Po leczeniu SIBO

Po leczeniu wciąż stosuj się do zaleceń dietetycznych, możesz też skorzystać z suplementów rekomendowanych przez naszych specjalistów, które pomogą w odbudowie błony śluzowej przewodu pokarmowego.

FAQ

1. Co to jest SIBO?

To jedno ze schorzeń układu pokarmowego, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Bakterie, które powinny być w jelicie grubym, przebywają w jelicie cienkim, powodując jego degradację oraz wiele dolegliwości.

2. Jakie są objawy SIBO?

Symptomy choroby zależą od jej rodzaju. SIBO wodorowe powoduje biegunki, gazy i ból brzucha. IMO objawia się zaparciami, nudnościami oraz refluksem, zaś SIBO siarkowodorowe – połączeniem tych symptomów.

3. Jak sprawdzić, czy mam SIBO?

Najczęściej przeprowadzone badania diagnostyczne polegają na pomiarze wodoru i metanu w wydychanym powietrzu po spożyciu wybranych węglowodanów.

4. Jak przebiega leczenie SIBO?

Leczenie SIBO to czasem leczenie objawów, warto jednak spróbować zwalczyć przyczynę tych problemów. Wówczas przede wszystkim stosuje się antybiotyki oraz odpowiednią dietę.